'Bir Hikayem Var' diyerek başladık blogumuza. Hepimizin ve herşeyin bir hikayesi var yaşadığımız şu dünyada. Ufacık bir çakıl taşından, ulu çınar ağacına, minicik bir bebekten, yaşlı tonton ihtiyarlara, sevimli bir köpek yavrusundan, denizyıldızına kadar. Bu hikayeler yaşamdan çıkıyor, bizlerin yaşamından. Okuduklarımızı, gördüklerimizi, duyduklarımızı, yaşadıklarımızı kısacası hikayelerimizi paylaşmak dileğiyle...
CADI - PRİNKİPO'DA BÜYÜLÜ BİR ARAYIŞ
Sevgilisi Kenan'ın annesinin zengin bir kız olsaydı Ümran'ı tabii alırdık ama bu durumda imkansız, davul bile dengine Kenan'a layık bir kız buluruz demesiyle yok olan Kenan'ın yerine geçen eczacı kalfası İbrahim'le olan ilişkisiyle başlıyor roman. Ümran İbrahim'le evleniyor bir de çocukları oluyor.
İlerleyen sayfalarda İbrahim'i adaya sırtını dönmüş gözünde yaşlarla yumrukları sıkılı bir şekilde adanın en güzel kızını aldığım halde, kalfalıktan eczane sahipliğine yükseldiği, bir oğula sahip olduğu ve güzel bir köşkte oturmasına rağmen her sabah neden bu kadar mutsuzluğa uyanıyorum sorusunu sorarken buluyoruz.
Ümran ise olanlara İbrahim'le annem çıldırıyor. Çıldırsınlar hayatımı, mutluluğumu kazanmaya çalışan benim ama gelmeyecek yok olmaya mahkum olanım, yolu bulamayanım gölgelere karışacağım diyor ve hikayenin ortasında dediğini yapıyor. Sonrası mı? Sonrası fallar ve hurafelerle hikayenin devamında...
Ümran, İren, kocakarı, büyücü, falcı, Ferman adanın sokaklarında, çamlarda Oylum Yılmaz'ın farklı üslubuyla kendi öykülerini anlatarak dolaşıyorlar. Aman dikkat! Okurken konularla birlikte içlerine karışabilirsiniz. Mutlaka bir çıkış yolu bulun. Ne de olsa karşınızda bir CADI var.
Fantastik kurgu ve lirik dille yazılmış değişik tarzda bir roman. Bu tür anlatıları sevenlere tavsiye edilir.
Ve her zamanki gibi iyi okumalar dileklerimle kitaptan ufak bir tadımlık;
"Ah ben bile sonra öğrendim, arkadaşlarım nereden bilsindi, Ada'nın eski ruhlarıyla zaten hiç eskimeyen cinlerinin biz dağıldıktan çok sonra hala önlerinde asılı duran an'a, günün akşam olduğu o an'a tedirginlikle, şüpheyle, kararsızlıkla bakıp durduklarını. Ahh, onlar ki adalılardan daha adalı olanlar, onlar ki adanın ağaçlarından daha diplere kök salanlar, adayı çepeçevre saran suları yaracak tek güce sahip olanlar...Dikkatli bir endişeyle, kararsızlıkla, tedirginlikle yaşıyorlardı bu an'ı, tekrar tekrar, hiç usanmadan her ayrıntısıyla yeni baştan hatta doğumumla her şeyi en baştan...Adaya, o vakitler herkesin Prinkipo dediği, dört yanı denizlerle çevrili bu kara parçasına getirdiğim karanlığı izliyorlardı., onlar bile bilmiyorlardı, oysa karanlık hep oradaydı, karanlık zaten onlardı..."
CADI Oylum Yılmaz Sel Yayınları
SON OKUR
Dün gece kitabın son sayfasını okumayı bitirip yattığımda saat kaçtı bilmiyorum. Özellikle bakmadım. Gece 1-2 veya 3. Akşam yemeğinden sonra David Toscana'nın Son Okur'unu elime aldığımda kitabı saat kaç olursa olsun bitirmeyi kafama koymuştum ve sonuna kadar bir solukta okudum. Arada tabi ki ufak bir kahve keyfi yapmayı da ihmal etmedim. Kitap içinde kitap, hikaye içinde hikaye hepsi bir kütüphanede.
Roman bir yıldır yağmur yağmayan ve kuraklığın pençesinde kıvranan Icomole köyü sakinlerinden Remigio'nun bahçesindeki kuyuya kova sarkıtmasıyla başlıyor. Kuyuları bile kurutan öyle bir kuraklık var ki bunu "gökten ne bir damla yağmur düşmüştü ne de bir damlacık tükürük" diye anlatıyorlardı.
İşte böyle bir ortamda kendi deyimiyle bir ısırıkcık su almak için kovasını kuyuya sarkıtan Remigio kuyunun içinde su yerine ufak bir kızın cesedini buluyor. Daha önce hiç görmediği ve köyün dışından olduğunu düşündüğü bu güzel kız çocuğunu kuyunun derinliklerinden çıkarttıktan sonra köy kitaplığındaki tüm kitapları okumuş kitaplık görevlisi babası Lucio'ya kızı anlatır. Babası kütüphaneye giderek bir kitap alır ve okumaya başlar. Remigio ilk önce duruma sinirlensede sözcükler bire bir evindeki kızı betimlemeye başlayınca babasının okuduklarına ilgisi giderek artar. Kitabın adı "Babette'in ölümü" dür.
Lucio oğluna cesedi kimse görmeden bahçesindeki ağacın altına gömmesini söyler ve hikaye bundan sonra hız kazanır. Küçük kızın annesinin köye gelmesi, Lucio ile karısı Herlinda'nın hayatı, Melquisedec'in sır ölümü, köye su getiren tankerin hortumundan çıkan suyun altında ıslanan, dans eden köylüler ve sonunda aylardır bekledikleri yağmurun gelişi...
Yaşamla ölüm, gerçekle hayal birbiriyle harmanlanarak kitap sona ulaşıyor.
29 yaşında yazmaya başlayan Meksika Polonya arasında yaşayan kitabın yazarı David Toscano 1961 Meksika doğumlu. Bugüne kadar sekiz romanı ve bir öykü kitabı yayınlanmış.
Kitaptan ufak tadımlıklar;
"Okullarda bazı şiirleri öğrencilere zorla belletirler, bu dizeler insanın zihninde kalır, aradan yirmi ya da elli yıl geçtiğinde bile o eski öğrenci ister bir barda olsun ister aile toplantısında, dizeleri ezbere söylemek için her fırsatı değerlendirirdi."
"Armağan edilen ama okunmayan, kullanılmayan bir kütüphanenin raflarına düşen, bir kitaplığı doldurmak için satın alınan, başka ürünler alınırken verilen, okurun daha ilk bölümden ilgisini yitirdiği, yayıncının deposundan hiç çıkmayan, öylesine satın alınan kitaplar vardır."
"Onun gibi bir iç sıkıntısının Icamole'ye kadar ulaşması için yazarın, düzeltmenlerin, yayıncının, matbaanın, kitapçıların ve hatta okurların işbirliği gerekir."
"Lucio kitabın son bölümünü okumaya karar verdi çünkü iyi bir finalin iyi bir kitabın göstergesi olduğunu biliyordu. Başlangıçlar için aynı şey söz konusu değildi."
"Sayın Başkan, dedi Lucio yüksek sesle, bu kitabı ne yapacağız? Ateşe at, yanıtını verdi ve dediğini yaptı, tek bir el hareketiyle tam yetmiş bin sözcük mahkum oldu."
Okumak isteyenlere tavsiye edilir:)
Son Okur David Toscana Kırmızı Kedi Yayınevi
Sarayda kepçeyle yıkım
Daha önceki yazılarımda ve paylaşımlarımda yurt dışına kaçırılan eserlerin Türkiye'ye getirilmesini istemiyorum çünkü orada bizim eserlerimizi dünya mirası gözüyle bakıp müzelerde bizden iyi koruyorlar diye yazmıştım. Bazı arkadaşlarım buna karşı çıkmıştı. Ben her zaman bu düşüncemin arkasındayım. Biz daha elimizdeki eserlere değer vermezken, yüzyıllar öncesini bir kepçeyle yerle bir edip yerine bir otel dikilirken eski eserleri Türkiye'ye getirmenin ne manası var? İşte Vatan Gazetesi'nin haberi...Sarayda kepçeyle yıkım...
Sultanahmet'te Bizans Büyük Saray'a ait tarihi yapı iş makineleriyle yerle bir edilip yerine otel yapılırken kimsenin kılı kıpırdamadı.
Radikal'in haberine göre, Sultanahmet’te 1. Derece Koruma Bölgesi içinde yer alan, kentsel ve arkeolojik sit alanı içindeki Bizans Büyük Saray’a ait olduğu düşünülen tarihi yapıyı iş makinalarıyla yerle bir edip yıktılar. Yerine beş katlı otel diktiler. Bu sırada durumu fark eden uzmanların İstanbul 4 Numaralı Koruma Kurulu ile Fatih Belediyesi’ne yaptığı bilidirim sonuç vermedi.
Koruma Kurulu bir ay sonra inşaatın durdurulması yönünde karar aldı. Bir ay içinde inşaat beş kat yükseldi, çatı aşamasına geldi. Sultanahmet Mahallesi 98 ada 1,2,22 ve 33 parselde yer alan inşaat, arkeologlara göre Bizans Büyük Saray’ın üstüne yapıldı. İki parsel yanında, Sultanahmet Eresin Otel’in altında da benzer kalıntılar inşaat sırasında çıkmış, otel sahipleri bu kalıntıları koruma altına alarak müzeye çevirmişti. ‘Güçlendirme’ izniyle Sultanahmet Küçükayasofya Caddesi üzerinde 1 ve 2. parseli korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen, diğer parselleri de 2. derece korunması gerekli kültür varlığı olan yapılar bir gecede yıkıldı. Ancak yıkımdan önce Fatih Belediyesi’nden güçlendirme izni alındı.
İnşaat yapılacak alanın etrafı suntadan tahta paravanlarla kapatıldı. İçeride ne olup bittiğinin görünmemesi için küçük bir delik bile bırakılmadı. Ardından önce tarihi binalar yıkıldı. Temele kadar inildi. Altta Bizans Büyük Saray’a ait duvar kalıntıları ve tarihi yapılar çıktı. Bunlar da iş makineleri ile yıkıldı. Tüm bunlar olup biterken ne Büyükşehir ne de Fatih Belediyesi’nden bir yetkili uğradı. Temel betonlarının bir kısmı atılıp tarihi duvarların iş makineleri ile yıkıldığı sırada çevredeki işyeri sahiplerinden şikâyet geldi.
İstanbul Arkeoloji Müzesi uzmanları adrese gittiklerinde gördükleri manzara karşısında şaşkına döndü. Bizans Büyük Saray’a ait olduğunu düşündükleri 4 metre genişliğinde yaklaşık 10 metre yüksekliğindeki tarihi duvarlar yerle bir edilmişti. Uzmanlar, bunu yapmalarının yasak olduğunu ve inşaatı durdurmaları gerektiğini söyledi. ama gözlerinin önünde yıkım devam etti. 1 ay sonra karar alındı Geçen 15 Aralık günü tespit edilen bu durum, İstanbul 4 Numaralı Koruma Kurulu’na, Fatih Belediye Başkanlığı’na ivedilikle bildirildi. Koruma Kurulu bu şikâyeti tam 1 ay sonra gündeme aldı.
18 Ocak 2012 tarihli Koruma Kurulu kararında şöyle denildi:
“Açığa çıkan tarihi duvar kalıntılarının İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nce kalıntı rölevesinin ve niteliğini açıkça belirten raporun hazırlanarak kurulumuza iletilmesine, söz konusu alanda her türülü inşai faaliyetlerin ivedi olarak durdurulmasına, 1 ve 2 parsellere ait güncel röleve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin kurulumuza iletilmesine karar verildi.” 5 yıla kadar hapis Koruma Kurulu inşaatın durdurulmasını istemişti ama inşaatın 5 katı da bitmiş, çatısı yapılıyordu. Kurulun rölevesini istediği tarihi duvarlar da hafriyat oldu.
2863 sayılı yasanın 65. maddesi a fıkrasında şöyle diyor:
“Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğramalarına kasten sebebiyet verenler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.”
Bir şeyler döndü ama ne!
Bir kurul yetkilisi şunları söyledi: “Tarihi yarımada bütününde yapılaşma ve araştırma için yapılacak temel kazıları müze denetiminde olmalıydı. Ancak belediye haber bile vermedi. Belli ki inşaatı yapanlara arka çıkılıyor. Kurulun gündemine geç alınması da şüpheli. Çünkü geçen yıl nisan ayında bir karar aldık. Bu tür acil durumlarda faksla ya da telefonla gelen ihbarlar karşısında kurul toplanana kadar inşaatın durdurulmasına karar vermiştik. Bir şeyler döndü ama ne olduğunu anlamış değilim. Belediye de kurul yöneticileri de bu durumdan mesuldür.”
‘Dehşete kapıldım, bu bir vandalizm’
Arkeologlar Derneği İstanbul Şube Başkanı Doç. Dr. Necmi Karul: “Dehşete kapıldım. Bu bir vandalizm. Belli ki bir yapı kompleksine ait duvar kalıntıları. Saraya ait bir yapı gibi görünüyor. Gözümüz gibi baktığımız tarihi yarımadada bu nasıl yapılır? Belediye nerde? Koruma Kurulu nerde? Hiç kimse görmemesi ilginç. Arkası oldukça sağlam biri olmalı. 2863 sayılı yasa hapis cezası öngörürken bu nasıl bir cüret? Ancak yasa var ama kâğıt üzerinde, uygulayacak yönetici yok! Fourseasons Otel daha önce Bizans Sarayı üzerine yapıldı. Buradan cesaret alıyorlar."
Radikal'in haberine göre, Sultanahmet’te 1. Derece Koruma Bölgesi içinde yer alan, kentsel ve arkeolojik sit alanı içindeki Bizans Büyük Saray’a ait olduğu düşünülen tarihi yapıyı iş makinalarıyla yerle bir edip yıktılar. Yerine beş katlı otel diktiler. Bu sırada durumu fark eden uzmanların İstanbul 4 Numaralı Koruma Kurulu ile Fatih Belediyesi’ne yaptığı bilidirim sonuç vermedi.
Koruma Kurulu bir ay sonra inşaatın durdurulması yönünde karar aldı. Bir ay içinde inşaat beş kat yükseldi, çatı aşamasına geldi. Sultanahmet Mahallesi 98 ada 1,2,22 ve 33 parselde yer alan inşaat, arkeologlara göre Bizans Büyük Saray’ın üstüne yapıldı. İki parsel yanında, Sultanahmet Eresin Otel’in altında da benzer kalıntılar inşaat sırasında çıkmış, otel sahipleri bu kalıntıları koruma altına alarak müzeye çevirmişti. ‘Güçlendirme’ izniyle Sultanahmet Küçükayasofya Caddesi üzerinde 1 ve 2. parseli korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen, diğer parselleri de 2. derece korunması gerekli kültür varlığı olan yapılar bir gecede yıkıldı. Ancak yıkımdan önce Fatih Belediyesi’nden güçlendirme izni alındı.
İnşaat yapılacak alanın etrafı suntadan tahta paravanlarla kapatıldı. İçeride ne olup bittiğinin görünmemesi için küçük bir delik bile bırakılmadı. Ardından önce tarihi binalar yıkıldı. Temele kadar inildi. Altta Bizans Büyük Saray’a ait duvar kalıntıları ve tarihi yapılar çıktı. Bunlar da iş makineleri ile yıkıldı. Tüm bunlar olup biterken ne Büyükşehir ne de Fatih Belediyesi’nden bir yetkili uğradı. Temel betonlarının bir kısmı atılıp tarihi duvarların iş makineleri ile yıkıldığı sırada çevredeki işyeri sahiplerinden şikâyet geldi.
İstanbul Arkeoloji Müzesi uzmanları adrese gittiklerinde gördükleri manzara karşısında şaşkına döndü. Bizans Büyük Saray’a ait olduğunu düşündükleri 4 metre genişliğinde yaklaşık 10 metre yüksekliğindeki tarihi duvarlar yerle bir edilmişti. Uzmanlar, bunu yapmalarının yasak olduğunu ve inşaatı durdurmaları gerektiğini söyledi. ama gözlerinin önünde yıkım devam etti. 1 ay sonra karar alındı Geçen 15 Aralık günü tespit edilen bu durum, İstanbul 4 Numaralı Koruma Kurulu’na, Fatih Belediye Başkanlığı’na ivedilikle bildirildi. Koruma Kurulu bu şikâyeti tam 1 ay sonra gündeme aldı.
18 Ocak 2012 tarihli Koruma Kurulu kararında şöyle denildi:
“Açığa çıkan tarihi duvar kalıntılarının İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nce kalıntı rölevesinin ve niteliğini açıkça belirten raporun hazırlanarak kurulumuza iletilmesine, söz konusu alanda her türülü inşai faaliyetlerin ivedi olarak durdurulmasına, 1 ve 2 parsellere ait güncel röleve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin kurulumuza iletilmesine karar verildi.” 5 yıla kadar hapis Koruma Kurulu inşaatın durdurulmasını istemişti ama inşaatın 5 katı da bitmiş, çatısı yapılıyordu. Kurulun rölevesini istediği tarihi duvarlar da hafriyat oldu.
2863 sayılı yasanın 65. maddesi a fıkrasında şöyle diyor:
“Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğramalarına kasten sebebiyet verenler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.”
Bir şeyler döndü ama ne!
Bir kurul yetkilisi şunları söyledi: “Tarihi yarımada bütününde yapılaşma ve araştırma için yapılacak temel kazıları müze denetiminde olmalıydı. Ancak belediye haber bile vermedi. Belli ki inşaatı yapanlara arka çıkılıyor. Kurulun gündemine geç alınması da şüpheli. Çünkü geçen yıl nisan ayında bir karar aldık. Bu tür acil durumlarda faksla ya da telefonla gelen ihbarlar karşısında kurul toplanana kadar inşaatın durdurulmasına karar vermiştik. Bir şeyler döndü ama ne olduğunu anlamış değilim. Belediye de kurul yöneticileri de bu durumdan mesuldür.”
‘Dehşete kapıldım, bu bir vandalizm’
Arkeologlar Derneği İstanbul Şube Başkanı Doç. Dr. Necmi Karul: “Dehşete kapıldım. Bu bir vandalizm. Belli ki bir yapı kompleksine ait duvar kalıntıları. Saraya ait bir yapı gibi görünüyor. Gözümüz gibi baktığımız tarihi yarımadada bu nasıl yapılır? Belediye nerde? Koruma Kurulu nerde? Hiç kimse görmemesi ilginç. Arkası oldukça sağlam biri olmalı. 2863 sayılı yasa hapis cezası öngörürken bu nasıl bir cüret? Ancak yasa var ama kâğıt üzerinde, uygulayacak yönetici yok! Fourseasons Otel daha önce Bizans Sarayı üzerine yapıldı. Buradan cesaret alıyorlar."
ESKİ KİTAPLAR,SAHAFLAR VE KELİMELER
Notos dergisinin Şubat-Mart sayısındaki kitaplarla ilgili iki proje dikkatimi çekti.
İlki "Eski kitapların gizli tarihi" başlıklı yazı bana eski kitaplar ve sahaflar konusunda yalnız olmadığımı gösterdi.
Sahaflar Tepebaşı'nda başlıklı yazımda ;
"Neyse sahaflardaki o eski kitap kokusu beni cezbeden kokuların başında geliyor. O kitaplardaki yaşanmışlık hissi ise beni bambaşka dünyalara götürüyor. Galatasaray'da sahaftan aldığım bir kitabın ilk sayfasında şöyle bir not vardı: 8.12.1996 ...... Seni seviyorum. (Yazının hepsini ve isimleri yazmak istemedim. Bende kalsın, aşklarına saygı olarak)
Belli ki bu kitabı sevdiği bir kıza hediye etmişti. Kitap okundu ve sahafın raflarındaki yerini aldı. Belki de aşk bitti kitap gitti...O kitabı kıza nasıl verdiğini hayal ettim...(Burada herkes kendi hayalini kursun bi zahmet:) Okurken neler hissettiğini, neler düşündüğünü, nerede okuduğunu vs...O yaşanmışlık duygusu. İşte bu yüzden sahafların ayrı bir yeri var benim için." diye yazmıştım
Esneyen Kedi adlı okurum ise şöyle bir yorum yapmıştı benim yazıma;
"Aldığınız kitabın içinde bir eski,kurumuş çiçeğe, ya da geçmişte bir sevgiliye yazılmış bir notu da bulabilirsiniz. Sahaflar (sahhaf), tozlu raflarında tarihi saklayan yerlerdir."
Sahaflardaki kitapların ve içinden çıkan notların günümüze taşıdığı yaşanmışlık özelliğinin kitaplara yansıyan özelliğini anlatmaya çalışmıştım. Ve Esneyen Kedi'nin yorumunu okuyunca, işte budur demiştim kendi kendime, bundan güzel anlatılamazdı...
"Eski kitapların gizli tarihi" de tam bunu anlatan bir yazı:)
İngiliz yazar Wayne Gooderham kısıtlı bütçesi ve eski kitaplara düşkünlüğü sayesinde sahafların müdavimi olmuş ve o kitapların sararmış sayfalarındaki bu notlar dikkatini çekmiş. O günden itibaren de kitapların gizli tarihinin izini sürmeye başlamış. Ve daha da ileriye giderek www.bookdedication.wordpress.com'da paylaştığı yazılarını Guardian'da yayınlamaya başlamış.
Belki diyor yazar bu sayede sizi eski kitabınızla tekrar buluşturabilirim.
Diğer proje ise "Small Demon". "Küçük şeytanlar" Los Angeles'da bir grup girişimcinin kurduğu bir site. Yazılanlara göre bu internet sitesine üye olduktan sonra arama kutucuğuna girdiğiniz sözcük, sizi bu sözcüğün geçtiği kitaplardan alıntılara ve bu alıntılarla ilgili başka bağlantılara götürüyormuş. (Siteye girdim ama üye olmadığım için bir yerlere gidemedim:).
"Yalnızca bir kitap seçin ve sizi nereye götürdüğüne bakın. Hikayenin sayfaların ötesinde bir yaşantısı var." diyor site yöneticileri.
İkisi de birbirinden güzel, ilginç. Ben yazımı burada bitirip kütüphaneme gidiyorum. Sahaflardan aldığım kitapların ilk sayfaları karıştırmaya, bakalım gözümden kaçan bir şeyler olmuş mu?
Yeni bir kitap çıktı izledin mi?
Kitap okumanın Avrupa ülkelerine göre en düşük seviyede olan ülkemizde yayınevleri kitaba dikkat çekebilmek ve insanları okumaya sevkedebilmek için dünyada son yıllarda uygulanan bir yöntemi gündemi getirdi. Kitap Tanıtım Videoları. Zülfü Livaneli'nin Serenad'ının videosunu çok beğenmiştim. Ve yavaş yavaş bu tanıtım diğer kitaplara da uygulanmaya başladı.
Radikal'den Burcu Ayaz Kitap Videolarını anlatmış. İşte o yazı...
Soru yanlışlıkla yazılmadı. Artık bir kitaba başlamadan önce interneti kolaçan edin, karşınıza bir fragman çıkması mümkün. Yayıncılar genç neslin ilgisini çekmek için kitaplara video çekiyor
Türkiye de kitap tanıtım filmi çeken ilk yazarlardan olan Ahmet Ümit in son romanı İstanbul Hatırası nın iki dakika süren videosu, bir filmden kısa bir bölüm gibi...
“Gecenin karanlığında şapkası ve peleriniyle bir adam hızlı adımlarla yürümeye başladı. Ara ara takip edilip edilmediğini kontrol ediyordu. Güvende olduğundan emin olmasa da kendini içeri attı. İçkisini hazırladı, mürekkebine batırdığı divitiyle hızlıca yazmaya başladı…”
Kulağa heyecanlı bir filmin ilk sahnesi gibi geliyor öyle değil mi? Filmi çekilse heyecanlı olur, orası kesin. Ama bu aslında Umberto Eco’nun son kitabı Prag Mezarlığı’nın 51 saniyelik tanıtım filminden bir parça… Başka bir deyişle, son bir iki yıldır giderek daha fazla karşımıza çıkan kitap tanıtım videolarından sadece biri. Dünya bu videolarla 2002’de Sheila Clover sayesinde tanıştı. Circle of Seven Productions’ın kurucusu Clover ‘Book Trailer’ (kitap fragmanı) tanımını şirketi adına markalaştırarak o günden bugüne yüzlerce kitap fragmanı hazırladı. Ama ondan önce bunu düşünmüş biri daha vardı: Ahmet Ümit. 1996 yılında yolunuz Beyoğlu’nda bir sinemaya düştüyse, o zamanlar tanımadığınız, şimdinin en meşhur yerli polisiye yazarlarından Ahmet Ümit’in ilk kitabı ‘Sis ve Gece’nin fragmanıyla karşılaşmışsınızdır. ‘Kukla’, ‘Bab-ı Esrar’ ve ‘İstanbul Hatırası’ kitapları için de filmler çeken Ümit, “Romanın ortalarını geçince nasıl bir film yapsak diye düşünmeye başlıyorum. Bu bizim için daha çok kutlama şenliği gibi bir keyif” diye anlatıyor.
Sadece Ahmet Ümit değil, çizimlerini Bahadır Baruter’in yaptığı Mine Söğüt’ün ‘Deli Kadın Hikâyeleri’ de Baruter tarafından kısa bir tanıtım filmine dönüştürüldü. “Videonun kasvetli, grotesk ve marazi bir etkisi olmasına gayret ettik” diyor Baruter. Yazarın kendi ağzından seslendirilen öykü alıntıları kitabın ruhuna yakışan deneysel müziğin kurgulamalarından oluşuyor. Bu noktada insanın aklına yine o soru geliyor kuşkusuz: “Bu hayal gücümü öldürmez mi?”
2011’in Mart ayından beri yalnızca kitap videoları yapma fikriyle kurulan The Other House şirketinin sahibi Chris Roth şöyle anlatıyor: “Gençliğimde kitapları ve albümleri yalnızca kapaklarına göre seçerdim. Kimileri gerçekten iyi kimileriyse gerçekten sıkıcıydı.” Sonraları kapağından ne kadar etkilense de içinin aynı etkiyi vermediği kitaplar sayesinde bu alışkanlığından vazgeçmiş Roth. Yani ona göre bir kitap kapağının yarattığı etki neyse bir kitap fragmanının yaratacağı da ancak o kadar. Onun yapmak istediği hayal gücünü biraz olsun dürtüp kitabın okunmasını istenir hale getirmek. Gerçi videoları izleyince biraz dürtülmenin çok ötesinde bir yaratıcılıkla karşılaşıyorsunuz. Ama başta da söylediğimiz gibi onlar bu işi 2000’lerin başından beri yapıyor. Dolayısıyla onların ‘cesur’ yaklaşımlarını bizim videolarda görmek henüz mümkün değil.
Zira özellikle bir kitabın videosunu aramıyorsanız sıklıkla karşınıza çıkması pek de olası değil. İlk fragmanlarını Bedia Ceylan Güzelce’nin 1473 kitabına çeken April Yayıncılık’ın Genel Yayın Yönetmeni K. Egemen İpek yayınevlerinin bu işe neden mesafeli olduğunu şöyle anlatıyor: “Bu kadar fazla videonun döndüğü internet ortamında kendi videonuzu izletebilmek için son derece yaratıcı ve ilginç fikirlerle çıkmanız gerekiyor izleyici karşısına. Ben kitabıma video çektim demek yetmiyor” Yani tek sorun kitabı anlatmadan kitabı anlatabilmek değil. Eğer işe yaramayacaksa bir şeyler için çaba göstermenin de pek anlamı kalmıyor.
Tabii bir de bütçe meselesi var. Genel olarak yayınevleri kendi işlerini kendileri hallediyor. Dolayısıyla Türkiye’de henüz Roth gibi kendini yalnızca bu işe adamış şirketler yok. Bununla birlikte Doğan Kitap için kitap fragmanları hazırlayan film ekibi şimdiye kadar sekiz video hazırlamış. Şirketin kurucularından Ahmet Sönmez yayın dünyasının gelirleri çok yüksek bir pazar olmadığından maliyetlerin kısıtlı tutulduğunu anlatıyor. Teknik olarak masa başında yapılan en minimal çalışma 2 bin liradan başlıyor. (COS ya da The Other House gibi şirketlerdeyse fiyat aralığı 350 dolarla 50 bin dolar arasında değişiyor.)
Rakamlar farklı da olsa dikkat edilmesi gereken husus aynı: Kitabı anlatmadan ilgi çekebilmek. Kahramanın yüzünü göstermemek, hikâyenin geçtiği mekânlardan uzak durmak, konuşma kullanmamak en başta alınan önlemler. Ama tabii ki bunlar edebiyat ve romanlar için geçerli. Zira edebiyat dışı kitaplar için başka ve belki de daha verimli yollar da var. Özellikle iş hayatına yönelik kitaplarıyla tanınan Optimist Yayınları bu akımın peşinde gidenlerden. Yayınevinin kullandığı kitap fragmanlarında karşınıza doğrudan kitabın yazarı çıkıp kendisi ve çalışması hakkında ufak bilgiler veriyor. Genel Yayın Yönetmeni Mutlu Dinçer bir haberi okurken bile yanındaki barkod sayesinde birtakım görüntülere ulaşabildiğimiz bir çağda yaşadığımızı hatırlatıyor: “Bir metni videoyla zenginleştirmekten niye kaçınalım ki?”
Özeti yerine videosu
2006’da Guardian gazetesi “Yayıncılar MTV kuşağını kitaplara çekmenin bir yolunu buldu” diye taşımıştı sayfalarına bu gelişmeyi. Şimdi “Yaratıcılığı öldürür mü?” kuşkusunu bırakıp daha etkili bir şeye yöneliyor dünya: Çocukları kitapla buluşturmak için fragmanları kullanmak. University of Central Florida’nın kurduğu ‘Digital Booktalk’ (dijital kitap konuşmaları) Platformu 3 bine yakın üyesiyle yüzlerce kitap videosu çekilmesini sağlanmış. Artık bazı okullarda kitap özeti çıkartmak out, fragman çekmek in! Faydası? Birincisi kitap özetleri artık internette bulunabiliyor. Bu yeni bir fikir olduğu için çoğu öğrenci (daha önce filmi çekilmediyse) yaratıcılığını kullanması gerektiğinin farkında. Bunu yaptığı işe yansıtmak için de kitabı okumuş olmalı. Aynı üniversitede yapılan araştırmaya göre hem öğrenciler hem de öğretmenler - tabii yayınevleri de- bu durumdan memnun.
Son olarak başka bir gerçekten bahsedelim. Comscore’un 2011 sonunda açıkladığı araştırmaya göre Türkiye yüzde 93,6’yla internet üzerinden video izlemede birinci sırada. Aynı araştırmaya göre günde kişi başına yaklaşık olarak 10 video izleniyor. Eğer bunlardan beşi kitap videosu olsa ve bu beş videodan biri bir insanı kitap okumak ve de okumaya teşvik edecek kadar dikkat çekici olsa, fena mı olur?
Türkiye’den ve dünyadan kitap tanıtım videoları
Türkiye’de yazarlar yayınevlerinden hevesli görünüyor, şimdilik. Birkaç yayınevi dışında videolar yazar ve çevresinin yardımıyla çekiliyor. En kayda değerinin 4 bin tık aldığı düşünülürse yayınevlerinin niye uzak durduğu anlaşılır. İşte örnekler...
Deli Kadın Hikâyeleri/Mine Söğüt/YKY
Bahadır Baruter’in çizimleri ve Söğüt’ün kendi sesinden okumalarıyla birleştirilmiş müzikleriyle. kitabı gibi iç ürperten bir video.
İstanbul Hatırası/Ahmet Ümit/Everest Yayınları
İki dakikalık fragman romandan çok bir filmden kısa bir bölüm gibi…
Az/Hakan Günday/Doğan Kitap
Kitapla uyumlu müziği ve fotoğrafik alıntılarıyla hazırlanmış. ‘Az’ için biraz az gelse de bir dakikaya sığdırılabilecek her şey kullanılmış.
Nar/Ece Gamze Atıcı/Feniks Yayınları
Tanıdık simalar Atıcı’nın kitabından pasajlar okuyor.
1473/Bedia Ceylan Güzelce/April Yayınları
Kitabın kahramanı iki kirpi başrolde. Kitaptan alıntılarla görüntüler üst üste binince hikâyenin bir bölümü dile gelmiş…
Pucca Günlük ve Geri Kalan Her Şey/Pucca/Okyanus Yayınları
Blog’dan kitap dünyasına transfer olan ve çok sevilen Pucca’nın videosu tabii ki çok iddialı. Güzel bir animasyon ve müzikle hazırlanmış video, açık sözlü, şehirli, çılgın kadın Pucca’nın ikinci kitabını iyi özetliyor.
Milat/İhsan Kaplan/April Yayınları
Türkiye’nin ilk kitap fragmanı mottosuna sahip tanıtımda seslendirme Cem Adrian’dan...
Ölüm Pornosu/Chuck Palahniuk
Palahniuk’un kitabının kahramanı Cassie Wright ile yaptığı röportaj kuşkusuz bir kitap tanıtımı için en sıra dışı ve en çarpıcı örnek.
Going West/ Maurice Gee
Mobylives adlı blog tarafından verilen en iyi ve en kötü videolar listesinin, “En yüksek bütçeyle çekilmiş en iyi kitap tanıtım fragmanı.”
Tree of Codes/Jonathan S. Foer
Değişik bir baskı şekliyle kitap cümlelerinde oynamalar yapmanızı sağlayan bir kitap. Fragman, kitabı ilk defa gören ‘sokaktaki adam’ın ifadelerini yansıtıyor.
Raven (Kuzgun)/Edgar Allen Poe
Üzerine video çekmekten en çok hoşlanılan kitaplardan biri. Belki karanlık atmosferi belki cümlelerin dehasından bilinmez...
* Videolar YouTube’da kitapların ismiyle aratılarak izlenebilir.
Kulağa heyecanlı bir filmin ilk sahnesi gibi geliyor öyle değil mi? Filmi çekilse heyecanlı olur, orası kesin. Ama bu aslında Umberto Eco’nun son kitabı Prag Mezarlığı’nın 51 saniyelik tanıtım filminden bir parça… Başka bir deyişle, son bir iki yıldır giderek daha fazla karşımıza çıkan kitap tanıtım videolarından sadece biri. Dünya bu videolarla 2002’de Sheila Clover sayesinde tanıştı. Circle of Seven Productions’ın kurucusu Clover ‘Book Trailer’ (kitap fragmanı) tanımını şirketi adına markalaştırarak o günden bugüne yüzlerce kitap fragmanı hazırladı. Ama ondan önce bunu düşünmüş biri daha vardı: Ahmet Ümit. 1996 yılında yolunuz Beyoğlu’nda bir sinemaya düştüyse, o zamanlar tanımadığınız, şimdinin en meşhur yerli polisiye yazarlarından Ahmet Ümit’in ilk kitabı ‘Sis ve Gece’nin fragmanıyla karşılaşmışsınızdır. ‘Kukla’, ‘Bab-ı Esrar’ ve ‘İstanbul Hatırası’ kitapları için de filmler çeken Ümit, “Romanın ortalarını geçince nasıl bir film yapsak diye düşünmeye başlıyorum. Bu bizim için daha çok kutlama şenliği gibi bir keyif” diye anlatıyor.
Sadece Ahmet Ümit değil, çizimlerini Bahadır Baruter’in yaptığı Mine Söğüt’ün ‘Deli Kadın Hikâyeleri’ de Baruter tarafından kısa bir tanıtım filmine dönüştürüldü. “Videonun kasvetli, grotesk ve marazi bir etkisi olmasına gayret ettik” diyor Baruter. Yazarın kendi ağzından seslendirilen öykü alıntıları kitabın ruhuna yakışan deneysel müziğin kurgulamalarından oluşuyor. Bu noktada insanın aklına yine o soru geliyor kuşkusuz: “Bu hayal gücümü öldürmez mi?”
2011’in Mart ayından beri yalnızca kitap videoları yapma fikriyle kurulan The Other House şirketinin sahibi Chris Roth şöyle anlatıyor: “Gençliğimde kitapları ve albümleri yalnızca kapaklarına göre seçerdim. Kimileri gerçekten iyi kimileriyse gerçekten sıkıcıydı.” Sonraları kapağından ne kadar etkilense de içinin aynı etkiyi vermediği kitaplar sayesinde bu alışkanlığından vazgeçmiş Roth. Yani ona göre bir kitap kapağının yarattığı etki neyse bir kitap fragmanının yaratacağı da ancak o kadar. Onun yapmak istediği hayal gücünü biraz olsun dürtüp kitabın okunmasını istenir hale getirmek. Gerçi videoları izleyince biraz dürtülmenin çok ötesinde bir yaratıcılıkla karşılaşıyorsunuz. Ama başta da söylediğimiz gibi onlar bu işi 2000’lerin başından beri yapıyor. Dolayısıyla onların ‘cesur’ yaklaşımlarını bizim videolarda görmek henüz mümkün değil.
Zira özellikle bir kitabın videosunu aramıyorsanız sıklıkla karşınıza çıkması pek de olası değil. İlk fragmanlarını Bedia Ceylan Güzelce’nin 1473 kitabına çeken April Yayıncılık’ın Genel Yayın Yönetmeni K. Egemen İpek yayınevlerinin bu işe neden mesafeli olduğunu şöyle anlatıyor: “Bu kadar fazla videonun döndüğü internet ortamında kendi videonuzu izletebilmek için son derece yaratıcı ve ilginç fikirlerle çıkmanız gerekiyor izleyici karşısına. Ben kitabıma video çektim demek yetmiyor” Yani tek sorun kitabı anlatmadan kitabı anlatabilmek değil. Eğer işe yaramayacaksa bir şeyler için çaba göstermenin de pek anlamı kalmıyor.
Tabii bir de bütçe meselesi var. Genel olarak yayınevleri kendi işlerini kendileri hallediyor. Dolayısıyla Türkiye’de henüz Roth gibi kendini yalnızca bu işe adamış şirketler yok. Bununla birlikte Doğan Kitap için kitap fragmanları hazırlayan film ekibi şimdiye kadar sekiz video hazırlamış. Şirketin kurucularından Ahmet Sönmez yayın dünyasının gelirleri çok yüksek bir pazar olmadığından maliyetlerin kısıtlı tutulduğunu anlatıyor. Teknik olarak masa başında yapılan en minimal çalışma 2 bin liradan başlıyor. (COS ya da The Other House gibi şirketlerdeyse fiyat aralığı 350 dolarla 50 bin dolar arasında değişiyor.)
Rakamlar farklı da olsa dikkat edilmesi gereken husus aynı: Kitabı anlatmadan ilgi çekebilmek. Kahramanın yüzünü göstermemek, hikâyenin geçtiği mekânlardan uzak durmak, konuşma kullanmamak en başta alınan önlemler. Ama tabii ki bunlar edebiyat ve romanlar için geçerli. Zira edebiyat dışı kitaplar için başka ve belki de daha verimli yollar da var. Özellikle iş hayatına yönelik kitaplarıyla tanınan Optimist Yayınları bu akımın peşinde gidenlerden. Yayınevinin kullandığı kitap fragmanlarında karşınıza doğrudan kitabın yazarı çıkıp kendisi ve çalışması hakkında ufak bilgiler veriyor. Genel Yayın Yönetmeni Mutlu Dinçer bir haberi okurken bile yanındaki barkod sayesinde birtakım görüntülere ulaşabildiğimiz bir çağda yaşadığımızı hatırlatıyor: “Bir metni videoyla zenginleştirmekten niye kaçınalım ki?”
Özeti yerine videosu
2006’da Guardian gazetesi “Yayıncılar MTV kuşağını kitaplara çekmenin bir yolunu buldu” diye taşımıştı sayfalarına bu gelişmeyi. Şimdi “Yaratıcılığı öldürür mü?” kuşkusunu bırakıp daha etkili bir şeye yöneliyor dünya: Çocukları kitapla buluşturmak için fragmanları kullanmak. University of Central Florida’nın kurduğu ‘Digital Booktalk’ (dijital kitap konuşmaları) Platformu 3 bine yakın üyesiyle yüzlerce kitap videosu çekilmesini sağlanmış. Artık bazı okullarda kitap özeti çıkartmak out, fragman çekmek in! Faydası? Birincisi kitap özetleri artık internette bulunabiliyor. Bu yeni bir fikir olduğu için çoğu öğrenci (daha önce filmi çekilmediyse) yaratıcılığını kullanması gerektiğinin farkında. Bunu yaptığı işe yansıtmak için de kitabı okumuş olmalı. Aynı üniversitede yapılan araştırmaya göre hem öğrenciler hem de öğretmenler - tabii yayınevleri de- bu durumdan memnun.
Son olarak başka bir gerçekten bahsedelim. Comscore’un 2011 sonunda açıkladığı araştırmaya göre Türkiye yüzde 93,6’yla internet üzerinden video izlemede birinci sırada. Aynı araştırmaya göre günde kişi başına yaklaşık olarak 10 video izleniyor. Eğer bunlardan beşi kitap videosu olsa ve bu beş videodan biri bir insanı kitap okumak ve de okumaya teşvik edecek kadar dikkat çekici olsa, fena mı olur?
Türkiye’den ve dünyadan kitap tanıtım videoları
Türkiye’de yazarlar yayınevlerinden hevesli görünüyor, şimdilik. Birkaç yayınevi dışında videolar yazar ve çevresinin yardımıyla çekiliyor. En kayda değerinin 4 bin tık aldığı düşünülürse yayınevlerinin niye uzak durduğu anlaşılır. İşte örnekler...
Deli Kadın Hikâyeleri/Mine Söğüt/YKY
Bahadır Baruter’in çizimleri ve Söğüt’ün kendi sesinden okumalarıyla birleştirilmiş müzikleriyle. kitabı gibi iç ürperten bir video.
İstanbul Hatırası/Ahmet Ümit/Everest Yayınları
İki dakikalık fragman romandan çok bir filmden kısa bir bölüm gibi…
Az/Hakan Günday/Doğan Kitap
Kitapla uyumlu müziği ve fotoğrafik alıntılarıyla hazırlanmış. ‘Az’ için biraz az gelse de bir dakikaya sığdırılabilecek her şey kullanılmış.
Nar/Ece Gamze Atıcı/Feniks Yayınları
Tanıdık simalar Atıcı’nın kitabından pasajlar okuyor.
1473/Bedia Ceylan Güzelce/April Yayınları
Kitabın kahramanı iki kirpi başrolde. Kitaptan alıntılarla görüntüler üst üste binince hikâyenin bir bölümü dile gelmiş…
Pucca Günlük ve Geri Kalan Her Şey/Pucca/Okyanus Yayınları
Blog’dan kitap dünyasına transfer olan ve çok sevilen Pucca’nın videosu tabii ki çok iddialı. Güzel bir animasyon ve müzikle hazırlanmış video, açık sözlü, şehirli, çılgın kadın Pucca’nın ikinci kitabını iyi özetliyor.
Milat/İhsan Kaplan/April Yayınları
Türkiye’nin ilk kitap fragmanı mottosuna sahip tanıtımda seslendirme Cem Adrian’dan...
Ölüm Pornosu/Chuck Palahniuk
Palahniuk’un kitabının kahramanı Cassie Wright ile yaptığı röportaj kuşkusuz bir kitap tanıtımı için en sıra dışı ve en çarpıcı örnek.
Going West/ Maurice Gee
Mobylives adlı blog tarafından verilen en iyi ve en kötü videolar listesinin, “En yüksek bütçeyle çekilmiş en iyi kitap tanıtım fragmanı.”
Tree of Codes/Jonathan S. Foer
Değişik bir baskı şekliyle kitap cümlelerinde oynamalar yapmanızı sağlayan bir kitap. Fragman, kitabı ilk defa gören ‘sokaktaki adam’ın ifadelerini yansıtıyor.
Raven (Kuzgun)/Edgar Allen Poe
Üzerine video çekmekten en çok hoşlanılan kitaplardan biri. Belki karanlık atmosferi belki cümlelerin dehasından bilinmez...
* Videolar YouTube’da kitapların ismiyle aratılarak izlenebilir.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)